Γεωγραφικά και γεωλογικά στοιχεία
για τον Όλυμπο

Γεωγραφία και τοπογραφία του Ολύμπου

Ο Όλυμπος βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά της Θεσσαλίας και στο νοτιοδυτικό άκρο της Κεντρικής Μακεδονίας, στα σύνορα των νομών Λαρίσης και Πιερίας. Είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδος και το δεύτερο σε ύψος των Βαλκανίων. Έχει μέγιστο μήκος από ανατολικά προς δυτικά 25 χλμ. και από βορά προς νότο 30 χλμ. Η περίμετρος του είναι περίπου 150 χλμ. και το εμβαδόν του γύρω στα 600 τετρ. χλμ.

Η ψηλότερη κορυφή του Ολύμπου είναι ο Μύτικας (ή Πάνθεον) με υψόμετρο 2.918 μ. Ακολουθούν το Στεφάνι (ή Θρόνος Διός) με υψόμετρο 2.912 μ. και το Σκολιό με υψόμετρο 2.905 μέτρα.

Άλλες κορυφές του Ολύμπου με υψόμετρο πάνω από 2.000 μέτρα είναι η Σκάλα στα 2.875 μ., ο Άγιος Αντώνιος στα 2.816 μ., ο Προφήτης Ηλίας με υψόμετρο 2.788 μέτρα, η Τούμπα στα 2.787 μ., η Μικρή Τούμπα στα 2.735 μέτρα, ο Χριστάκης στα 2.707 μ., ο Καλόγερος στα 2.701 μέτρα, η Καλάγια στα 2.640 μ., οι Σταυροϊτιές με 2.637 μέτρα και τα Σκούρτα (ή Πύργος) με 2.476 μέτρα.

Η λέξη Μύτικας είναι ελληνικής προέλευσης από το μυττίς-μυττός που σημαίνει οξύ άκρο, ή αιχμηρή κατάληξη βράχου, κορυφής. Η άλλη ονομασία της κορυφής Στεφάνι είναι επίσης ελληνική και σημαίνει στέμμα, προεξοχή ή διάδημα. Τέλος, η ονομασία Σκολιό προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις σκολιόν, που σημαίνει στρεβλό ή σκόπελος, που είναι ο ψηλός τόπος.

Οι βαραθρώδεις κοιλότητες με τα αμφιθεατρικά ή κάθετα τοιχώματα αποτελούν ένα από τα ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά του Ολύμπου. Τέτοιες κοιλότητες είναι τα Μικρά και Μεγάλα Καζάνια, η Μικρή και Μεγάλη Γούρνα, η Γούρνα Στεφανιού κ.α. Η μεγαλύτερη και πιο εντυπωσιακή από αυτές είναι τα Μεγάλα Καζάνια που σχηματίζονται από τις τρεις ψηλότερες κορυφές του Ολύμπου και έχουν άνοιγμα 1000 μέτρα και βάθος 700 μ.

Κλίμα και γεωλογία

Το κλίμα του Ολύμπου είναι μεσογειακό στις χαμηλές περιοχές. Όμως στις περιοχές πάνω από 2.000 μέτρα υψόμετρο ποικίλλει. Ο πιο ψυχρός μήνας είναι ο Φεβρουάριος και ο πιο ζεστός ο Αύγουστος. Οι άνεμοι είναι καθημερινό φαινόμενο σε όλες τις εποχές του έτους. Οι χιονοθύελλες το χειμώνα είναι τόσο έντονες, που κάνουν την ανάβαση στις ψηλές κορυφές αδύνατη. Από το Νοέμβριο έως το Μάιο, ο Όλυμπος είναι καλυμμένος με χιόνια. Παγετώνες υπάρχουν σε δυο χαράδρες κοντά στο καταφύγιο Σπήλιος Αγαπητός, στο βάθος των Μεγάλων Καζανιών και στη Γούρνα του Στεφανιού. Επίσης στον Όλυμπο συμβαίνουν αρκετές χιονοστιβάδες.

Ο Όλυμπος γεωλογικά είναι από τα νεότερα βουνά του κόσμου. Τα πετρώματα του αποτελούνται από ασβεστόλιθους, σχιστόλιθους και γνεύσιους. Η περιοχή πάνω από τα 2.000 μέτρα δημιουργήθηκε κατά την Ιουρασική Περίοδο πριν από 195-141 εκατ. χρόνια και αποτελείται από δολομιτικούς και κρυσταλλικούς ασβεστόλιθους. Ο Όλυμπος άρχισε να σχηματίζεται πριν από 180 εκατομμύρια χρόνια και η γέννηση του έγινε κατά την Ηώκαινο Εποχή πριν 56-38 εκατ. χρόνια. Σήμερα το ύψος του αυξάνεται λόγω της κίνησης των τεκτονικών πλακών.

Σπήλαια και βάραθρα του Ολύμπου

Μερικά από τα σπουδαιότερα σπήλαια και βάραθρα του Ολύμπου είναι :

Σπηλιά Ιθακήσιου ή Άσυλο Μουσών

- Η σπηλιά βρίσκεται σε υψόμετρο 1.830 μ. κοντά στο μονοπάτι που πηγαίνει από Μπάρμπα για Πετρόστρουγκα. Έχει άνοιγμα 10 μέτρα και ύψος 6 μέτρα. Ο Βασίλης Ιθακήσιος έμενε σε αυτή τη σπηλιά για 13 καλοκαίρια. Στους βράχους της είναι γραμμένα τα ονόματα του Απόλλωνα και των εννέα Μουσών. Στην είσοδο της σπηλιάς υπάρχει το μνημείο-οστεοφυλάκιο για το ζωγράφο του Ολύμπου.

Σπήλαιο Αγίου Διονυσίου

- Βρίσκεται σε υψόμετρο 750 μέτρων ανατολικά της Παλαιάς Μονής Αγίου Διονυσίου. Η σπηλιά έχει άνοιγμα 32 μέτρα και ύψος 15 μέτρα. Μέσα είναι κτισμένο το εκκλησάκι του Όσιου Διονύσιου και της Γέννησης του Χριστού. Εκεί πρωτομόνασε ο Όσιος Διονύσιος.

Σπηλαιοβάραθρο Αγίου Αντωνίου

- Βρίσκεται στη νοτιοανατολική ράχη της κορυφής Άγιος Αντώνιος σε υψόμετρο 2.630 μέτρα. Η είσοδος στο σπήλαιο γίνεται από ένα μικρό άνοιγμα δυο μέτρων. Το βάθος του είναι 10 μέτρα και η αίθουσα του έχει μήκος 23 μέτρα.

Βάραθρο-χιονότρυπα Σταυροϊτιάς

- Το βάραθρο βρίσκεται στη βορειοδυτική ράχη της Σταυροϊτιάς και σε υψόμετρο 2.690 μέτρων. Έχει βάθος 15 μέτρα και περίμετρο 45. Ο πυθμένας του είναι καλυμμένος με χιόνι μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.

Βάραθρο-χιονότρυπα Ζωναριών

- Βρίσκεται ανατολικά των Ζωναριών και του Λουκίου του Στεφανιού σε υψόμετρο 2.560 μέτρων. Η είσοδος του έχει άνοιγμα 12 μέτρων και το βάθος του φτάνει τα 16 μέτρα. Ο πυθμένας του είναι πάντα καλυμμένος από χιόνι.